2023 1 Mayıs’ı ülkenin dört bir yanında on binlerce işçi ve emekçinin katılımıyla gerçekleştirildi. Geçen yıllara göre eylemlerin daha kitlesel ve çoşkulu olması dikkat çekti. Sendikalar, siyasetler, emekten yana kurumlar kendi talepleriyle alanda yerlerini aldılar. Yaklaşan seçimler, yaşanan deprem faciası ve derinleşen ekonomik kriz öne çıkan gündemler oldu.
İstanbul’da 1 Mayıs Maltepe Miting Alanı’nda kutlandı
1 Mayıs “Yeni bir başlangıç için emek bizim, gelecek bizim!” şiarıyla DİSK, KESK, TMMOB, TTB ve TDB’nin çağrısıyla Maltepe Miting Alanı’nda gerçekleştirildi. On binlerce işçi ve emekçinin doldurduğu Maltepe miting alanına genel olarak coşkulu bir atmosfer hakimdi. Sabahın erken saatlerinden itibaren toplanmaya başlayan sendikalar, demokratik kitle örgütleri, devrimci gruplar ve siyasi partiler iki ayrı yürüyüş kolundan miting alanına giriş yaptılar.
DİSK’e bağlı sendikalar, TMMOB, yanı sıra TÜMTİS, DERİTEKS, Tezkoop-İş gibi TÜRK-İŞ’e bağlı sendikalar, çeşitli dernekler, partiler, demokratik kitle örgütleri Kartal yönündeki yürüyüş kolunda yer aldı. Aralarından BDSP’nin de bulunduğu Devrimci 1 Mayıs Korteji bu yürüyüş kolunda yer aldı. BDSP kortejinde “Sınıfa karşı sınıf, düzene karşı devrim, kapitalizme karşı sosyalizm!”, “Ne seçim ne meclis; çözüm devrimde kurtuluş sosyalizmde!” ve “Deprem değil kapitalizm öldürür! Ölüm ve sömürü düzeninden hesap soracağız!” pankartları taşındı.
İdealtepe kolunda ise KESK, TTB, siyasi partiler yer aldı. Yürüyüş kollarının önünde mitingi organize eden sendikaların imzasının bulunduğu “Yeni Bir Başlangıç İçin 1 Mayıs, Emek Bizim Gelecek Bizim” pankartı taşındı. Bir dizi siyasi parti bu yürüyüş kolunda yerini alırken yöre derneklerinden demokratik kitle örgütlerine katılım çeşitliliği dikkat çekti.
İlk toparlanma anından itibaren polisin keyfi, yasakçı tutumları dikkat çekti. Bu tutumlar çoğu yerde boşa çıkarılırken Miting Tertip Komitesi bu noktada duyarsız, polisle uzlaşı içinde davrandı. Emeğin Kurtuluşu gazetemiz keyfi bir şekilde alana alınmamaya, işçi ve emekçilere ulaştırmamız engellenmeye çalışıldı. Ancak polisin çabaları sonuçsuz kaldı. İbrahim Kaypakkaya pankartları ve değişik pankart sopaları üzerinden gerekçe üreten polis miting toplanmasının başlangıcında 12 kişiyi gözaltına aldı.
Her sene olduğu gibi kürsü sendika bürokratlarının bilinen alışıldık nutuklarına sahne oldu. 1 Mayıs kürsüsünde işçilere yer verilmemesi BDSP tarafından “Kahrolsun sendika ağaları” sloganları ve marşlarla protesto edildi.
Maltepe’de gerçekleşen miting dışında sermaye devletinin 1 Mayıs’a dönük Taksim yasağına karşı ilerici güçler ve bazı sendikalar Taksim ve çevresinde eylemler gerçekleştirdiler. Gerçekleşen eylemlerde 201 kişi gözaltına alınırken gözaltıların tamamı gün bitmeden serbest bırakıldı.
Antakya ve Samandağ’da 1 Mayıs
Depremin ağır bir şekilde vurduğu Hatay’da enkazın ortasında “Yeni bir yaşam kuracağız!” sesi yükseldi. Antakya ve Samandağ’da ayrı ayrı gerçekleştirilen eylemlerde öfke, coşku ve hüzün bir aradaydı. Eylemlerde sık sık “Ma rihna, nihna hon” (Gitmedik buradayız), “Hakkımızı helal etmiyoruz”, “Helalleşme yok, hesaplaşma var”, “Bu kenti yeniden inşa edeceğiz” sloganları atıldı.
İzmir’de coşkulu 1 Mayıs
Bu sene üç ayrı koldan gerçekleşen yürüyüşle başlayan eylem on binlerce işçi ve emekçinin katılımına sahne oldu. Liman, Basmane ve Cumhuriyet kollarından yapılan yürüyüşlerle kitle Gündoğdu Meydanı’nda buluştu. Geçen yıla göre hem toplam katılım daha yüksekti hem de alana daha çoşkulu bir atmosfer hakimdi.
Merkezi Adana eylemine rağmen İzmir’de kalıp burada 1 Mayıs eylemine katılmayı tercih eden Türk İş üyesi sendikalar Liman kolunda yürüdüler. Bu kolda ayrıca Eğitim-İş ve Kamu-Sen de yer aldı.
Basmane kolunun başında DİSK yürürken EMEP, İzmir İşçi Emekçi Birliği ve TÖP gibi kurumlar bu kolda yer aldı. BDSP aynı kolda “Sınıfa karşı sınıf, düzene karşı devrim, kapitalizme karşı sosyalizm!” şiarıyla yer alırken DEV TEKSTİL “Bu düzen dikiş tutmaz! Sömürüsüz bir dünyayı biz dokuyacağız!” pankartıyla eylemdeki yerini aldı. Ege İşçi Birliği ise “Emeğin kurtuluşu insanlığın kurtuluşudur!” pankartıyla yürüyüşe katıldı.
Miting, CHP’li İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in seçimler ve AKP’nin gönderilmesi eksenli konuşması ile başladı. Ardından Tertip Komitesi adına hazırlanan metin okundu. Depremde yaşamını yitirenler için saygı duruşunun da gerçekleştirildiği miting Suavi konseri ile son buldu.
Ankara’da 1 Mayıs
On bine yakın işçi ve emekçi Tandoğan Meydanı’nda buluştu. Devrimci ve ilerici güçlerin basıncı ile polisin kısa yürüyüş güzergahı dayatması boşa düşürüldü. Ancak Tertip Komitesi’nin pasif tutumları ile polisin keyfi tutumları devam etti. Deprem ve seçim gündemleri öne çıkarken, işçi sendikalarının katılımı zayıftı.
Bursa’da 1 Mayıs
Reformist partilerin kortejlerinde seçim gündemi hakimken, 1 Mayıs öncesinde ortak deklarasyon yayınlayarak devletin ve sendikal bürokrasinin dayatmacı tutumlarına karşı ortak bir tavır geliştiren ilerici-sol güçler ise peş peşe sıralanan kortejleri ile yürüyüş kolunda yer aldılar.
Bursa’da DİSK, KESK, BTO, TMMOB ve Tümtis’in çağrısıyla Kent Meydanı’nda gerçekleşen miting geçtiğimiz yıllara göre daha az bir katılımla gerçekleşti. Seçim atmosferinin gölgesindeki mitinge Birleşik Metal-İş Sendikası fabrika pankartlarıyla katılırken DİSK’e bağlı sendikaların katılımı sınırlıydı.
Metal İşçileri Birliği ve Tekstil İşçileri Birliği “Ölüm ve sömürü düzenini yıkacağız!” pankartı ve dövizlerle eyleme katıldılar.
Kayseri’de kitlesel 1 Mayıs
Son yılların işçi katılımı açısından en kitlesel 1 Mayıs’ı gerçekleşirken mitinge coşku hakimdi. Özellikle DİSK’in olduğu kolda bulunan Kayseri OSB işçileri, Kayseri İşçi Birliği, Aksaray Colin’s ve OSB işçileri, Aksaray İşçi Birliği, Kırşehir İşçi Birliği, Kırşehir Petlas ve OSB işçilerinin varlığı bu koldaki coşkuyu arttırdı.
Çorlu’da 1 Mayıs
Eğitim-Sen, Eğitim-İş, Belediye-İş ve Harb-İş’in çağrısıyla gerçekleşen mitingde seçim ve deprem gerekçesiyle yürüyüş gerçekleşmezken “Ne ezen ne ezilen, insanca bir düzen!” şiarıyla Çorlu Heykel Meydanı’nda buluşuldu. Mitinge Metal ve Tekstil İşçileri Birliği “Ölüm ve sömürü düzenine karşı mücadeleye!” şiarlı pankartla ve işçilerin taleplerinin yazdığı dövizlerle katıldı.
Gerici sendikalar görev savma peşinde
Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi Türk-İş bürokratları bu yıl da 1 Mayıs’ı Adana’da göstermelik bir merkezi eylemle geçiştirme yolunu tuttular. Birçok ilde Türk-İş üyeleri Adana Mitingi’ne katılmazken, bir dizi sendika şubesi bulunduğu yerelde katılmayı tercih etti.
Hak-İş ise “81 ilde meydanlarda olacağız” diye bir açıklama yapmış olmasına rağmen temsili bazı eylemlerle günü geçiştirmeye çalıştı. Memur-Sen ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katıldığı 7. Olağan Kongresi’ni toplayarak 1 Mayıs’ı salonda geçirmeyi tercih ederek mücadeleden uzak tutumunu bir kez daha ortaya koydu.
