Gelinen aşamada kapitalist sistemin çıkarları için baskı ve zorbalıkta sınır tanımayan tek adam rejiminde “yasal grev” yapmanın koşulları da alabildiğine sınırlanmış durumda. İşçi sınıfı grev hakkını birleşik, fiili-meşru mücadelesiyle kazanacak!
Grev “ertelemeleri” adı altında grev yasakları işçi sınıfının mücadelesini engellemek için sermaye iktidarı tarafından uygulanan bir yöntem. 12 Eylül 1980 sonrasında en çok grev erteleme/yasaklama kararı ise AKP’li yıllarda alındı.
12 Eylül’den bu yana toplamda 52 grev yasağının 21’i son 24 yıllık AKP iktidarına ait. 45 yıllık zaman diliminde yaklaşık 600 bin işçinin grevi yasaklanırken AKP dönemlerinde ise 200 bin işçinin grevi yasaklandı.
AKP hükümetleri döneminde grev yasaklarının bir bölümü Bakanlar Kurulu, bir bölümü OHAL Kararnamesi ve bir bölümü de başkanlık sistemine geçişle birlikte Cumhurbaşkanı kararıyla alındı. OHAL süreci tam anlamıyla fırsata dönüştürülerek en fazla grev yasaklanan dönem oldu.
Bu yasaklar genellikle “milli güvenlik”, “genel sağlık”, “ekonomik istikrar” ve “şehir içi ulaşımı sekteye uğratma” gerekçeleriyle alındı.
Grev yasakları metal, petrokimya, lastik, cam, ulaşım, bankacılık, madencilik sektörlerinde uygulanırken, verilere göre ilk sırada metal işletmeleri yer aldı.
Tekil işletmelerin yanı sıra MESS ve EMİS kapsamındaki metal işçilerinin grevleri ardı ardına yasaklandı.
Lastik-İş Sendikası’nın Goodyear, Türk Pirelli ve Brisa lastik fabrikalarında aldığı grev kararı 12 Eylül’den sonra dört kez yasaklandı. Fiilen Lastik-İş Sendikası’na bu işletmelerde alınan grev kararlarının hiçbiri uygulatılmadı.
Tek adam rejiminde tüm kurumlar AKP iktidarının denetimine geçerken, grevleri ertelenen (yasaklanan) sendikaların başvurması gereken Danıştay, iktidarın aparatı olarak davranarak grev kararlarını reddetti. Keza, bir sonraki aşamada başvurulması gereken Yüksek Hakem Kurulu da patronların çıkarlarını savunan kararların altına imza attı.
Grev erteleme (yasaklama) kararlarına karşı Kristal-İş Sendikası ve Birleşik Metal-İş Sendikası’nın Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yaptığı başvuruların ardından AYM grev erteleme kararlarının hak ihlali olduğuna karar verdi. Ancak baskı ve zorbalıkta sınır tanımayan AKP iktidarı kendi en üst yargı kurumunun kararlarını dahi uygulamadı. 2023 yılında Bekaert işçileri ve son olarak Birleşik Metal-İş üyesi Hitachi, Grid Solution, Schneider, Arıtaş işçileri AYM kararlarına dayanarak grev yasağını tanımadılar ve fiili grevlerine devam ettiler.
Gelinen aşamada kapitalist sistemin çıkarları için baskı ve zorbalıkta sınır tanımayan tek adam rejiminde “yasal grev” yapmanın koşulları da alabildiğine sınırlanmış durumda. İşçi sınıfı grev hakkını birleşik, fiili-meşru mücadelesiyle kazanacak!
Emeğin Kurtuluşu 56. Sayı, 16 Mayıs 2025
